Jeugd en zorg

Programma 1

De gemeentefondsuitkering is opgebouwd uit de algemene uitkering, de integratie-uitkering Sociaal domein, en diverse decentralisatie- en (overige) integratie-uitkeringen.De ontwikkeling van de algemene uitkering wordt voor een belangrijk deel bepaald door de ontwikkeling van de rijksuitgaven (trap op trap af systematiek). De toe- of afname hiervan wordt het accres genoemd. Uit de  meicirculaire 2017 blijkt dat het accres over 2017 hoger is dan voorzien. Grotendeels wordt dit veroorzaakt door de hogere inflatie die doorwerkt in een hogere loon- en prijsontwikkeling op de rijksbegroting. Bij de miljoenennota 2017 werd nog uitgegaan van een inflatie van 0,6%, in de voorjaarsbesluitvorming is dit opgelopen naar 1,6%. Naast het accres zijn ook de integratie- en decentralisatie-uitkeringen gestegen waardoor het financiële beeld verbetert (-1.561).Aangezien het kabinet demissionair is geworden na de verkiezingen van 15 maart is er sprake geweest van een beleidsarme voorjaarsbesluitvorming. Zie de raadsinformatiebrief van de meicirculaire 2017 voor een verdere toelichting.

De doorrekening naar 2017 van de september- en decembercirculaire van het gemeentefonds 2016 resulteert in een nieuwe stand van de algemene uitkering. Op basis van deze circulaires verbetert het financiële beeld. Als gevolg van meer uitgaven van het Rijk is het accres gestegen. Extra rijksuitgaven betekenen ook een hogere algemene uitkering voor de gemeenten. Dit beeld is onder voorbehoud van het nieuwe regeerakkoord, waardoor er voor de komende jaren slechts beperkte zekerheid kan worden gegeven over de hoogte van het accres. Er wordt onder andere een langjarige decentrale uitkering ontvangen voor de armoedebestrijding onder kinderen (-895) en vooruitlopend op de meicirculaire 2017 is de prijscompensatie verwerkt (-1.347).Zie de raadsinformatiebrieven van de september- en decembercirculaire 2016 voor een verdere toelichting.

Met deze budget neutrale begrotingswijziging worden de apparaatsbaten en -lasten toegerekend aan de programma's.

In deze budgettair neutrale wijziging worden een reeks stelposten m.b.t. personeel omgezet in formatie. De formatie wordt uitgebreid met een toezichthouder kwaliteit WMO (0,10 mln.). De kosten worden gedekt uit Slim Investeren.  De formatieve effecten van het nieuwe contract met de OVER-gemeenten m.b.t. de Participatiewet worden in de begroting verwerkt. Tenslotte bevat de wijziging een reeks technische correcties.

Het budget voor individuele studietoeslag wordt van programma 2 naar programma 1 overgeheveld en is daarmee budget neutraal. Hiermee vallen alle armoedeproducten onder hetzelfde product. Het budget voor de Individuele Studietoeslag wordt overgeheveld naar het product 'Armoedebeleid', zodat alle armoedebudgetten nu onder hetzelfde product vallen. Doordat meer mensen een beroep doen op regelingen, er een toename is van mensen met (problematische) schulden, de regeling Meedoen Zaanstad is uitgebreid en uitvoering gegeven wordt aan motie 18 Zwemles, verwachten wij een stijging van de uitgaven op het gebied van armoedebestrijding. Er zijn inmiddels maatregelen getroffen op met name de uitgaven van bewindvoering . Omdat Zaanstad al lopende regelingen voor kinderen in armoede heeft, bieden de extra rijksmiddelen Kinderen in Armoede ruimte om hogere uitgaven op te vangen. Het is op dit moment lastig in te schatten in hoeverre de getroffen maatregelen op korte termijn al leiden tot een neutraal beeld. Wij houden de ontwikkeling in de gaten en beoordelen bij de Najaarsrapportage of bijstelling nodig is.

Bij het inrichten van de sociaal wijkteams en jeugdteams hebben wij ervoor gekozen om de huisvesting door de gemeente te laten organiseren. Voornaamste argument is dat de gemeente regie wil houden op de locatie van de verschillende teams in de wijk, maar ook de verbinding wil maken met de reeds aanwezige maatschappelijke accommodaties zoals de dorpshuizen/buurtcentra. Voorts hebben wij ervoor gekozen de ICT door de gemeente te laten organiseren i.v.m. privacy en het technisch beheer. De kosten die met de ICT gemoeid zijn worden verrekend met de contractbedragen voor de jeugdteams en de sociale wijkteams.

Bij het raadsbesluit “instellen algemene reserve sociaal (ARS)” is besloten dat alle voor- en nadelen van de programma’s 1 en 2 (deel participatie) worden verrekend met de ARS.  Op programma 1 is in 2017 sprake van een nadeel van 3,35 mln. Op het deel Participatie van programma 2 is sprake van een nadeel van 3,25 mln. Het totale tekort van beide programma’s is 6,6 mln in 2017. In de ARS is in 2017 5,7 mln beschikbaar. De onttrekking aan de ARS is verwerkt naar rato van het tekort per programma op het totale tekort.

Voor het opvangen van schommelingen in de zorgbudgetten Wmo en jeugd binnen programma 1 is er stuurbudget beschikbaar. Een deel van het tekort op de zorgbudgetten kan worden opgevangen door het volledig inzetten van het beschikbare stuurbudget. Daarmee is het stuurbudget voor 2017 leeg.

Op twee sub-begrotingsposten van de tweedelijns zorg voor jeugd, namelijk de “Jeugd Met Beperking (voorheen AWBZ)” en “Jeugdopvoedhulp” wordt een overschrijding verwacht van 2,65 mln. ten opzichte van de huidige begroting. De verklaring hiervoor is een toenemende instroom en meer verwijzingen door de jeugdteams naar specialistische zorg.Op het onderdeel Jeugd GGZ is sprake van een voorzichtige verschuiving van de specialistische instellingen naar de jeugdteams. Dit leidt tot een verwacht voordeel van -0,28 mln..Op de landelijk ingekochte jeugdhulp wordt een overschrijding verwacht van 0,40 mln. Het betreft extreem hoog specialistisch zorg die bij gebruik hoge kosten met zich meebrengt. Er is geen sturing op instroom mogelijk.Bij de Kadernota 2018-2021 is besloten tot een correctie van een per abuis uit de begroting gehaalde subsidie voor een (specifieke Zaanse) aanbieder van ambulante begeleiding. Conform Kadernota dient de Begroting 2017 met 0,23 mln. opgehoogd te worden.Op het persoonsgebonden budget (pgb) is sprake van een onderschrijding. Door een verschuiving van pgb naar zorg in natura is de verwachte onderbesteding op het pgb-budget -0,50mln.

Ten gevolge van de startstreepmutaties door het Rijk is er voor begeleiding en huishoudelijke hulp samen een bedrag van 13,7 mln  beschikbaar in de begroting. Het is duidelijk dat dit bedrag in elk geval in 2017 niet voldoende zal zijn. Dit is het gevolg van de trend dat mensen langer zelfstandig thuis blijven wonen. Hierdoor neemt het aantal  kwetsbare thuiswonende ouderen toe en de zorgbehoefte van thuiswonende ouderen wordt zwaarder. Dit resulteert in een stijgende lijn in de aanspraak die op begeleiding en huishoudelijk hulp wordt gedaan; waarbij het aantal beschikkingen wel iets lijkt te dalen maar de omvang/zwaarte van de indicaties toeneemt. De verwachting is dat het tekort over 2017 ca. 1,4 mln zal bedragen. Ook hierbij is van belang te melden dat het om een open einde regeling gaat, waardoor het lastig is de omvang van het tekort te voorspellen. Daarnaast is in het kader van ‘slim investeren’ de beweging naar de voorkant ingezet, waarvan het doel is dat op termijn de uitgaven in de 2e lijn (zoals voor begeleiding en huishoudelijke hulp) gaan dalen. De  verwachting is dat de inkomsten uit eigen bijdragen structureel 0,30 mln. lager zullen uitpakken dan begroot. Deze lagere inkomsten hebben te maken met de versoepeling van het eigen bijdrage beleid in Zaanstad en de daling van het aantal cliënten met 2e lijns voorzieningen zoals begeleiding en huishoudelijke hulp. Op het persoonsgebonden budget (pgb) is juiste sprake van een onderschrijding. Door een verschuiving van pgb naar zorg in natura is  de verwachte onderbesteding op het pgb-budget -0,60 mln.

Het verwachte uitgavenniveau is 0,27 mln. hoger dan in de begroting is opgenomen. De oorzaak hiervan is tweeledig: 1. Met de transitie per 2015 heeft het Rijk een korting van 0,14 mln. doorgevoerd op het budget dat naar de gemeente is overgeheveld. Deze korting hebben we tot nu toe wel gedeeltelijk maar niet volledig kunnen doorberekenen in de subsidie aan de beide betreffende zorgaanbieders. In lijn met de door de raad vastgestelde Regiovisie voor kwetsbare burgers met multi problematiek wordt een afbouw ingezet bij de aanbieder van maatschappelijke opvang richting ambulante begeleiding. 2. Een deel van de middelen voor verslavingszorg ad 0,12 mln. is overgeheveld naar de wijkteams, vanuit het idee dat de wijkteams hierin ook een rol zouden gaan spelen. Tot nu toe is dat in de praktijk niet voldoende uit de verf gekomen; dit aspect wordt alsnog meegenomen in de nieuwe aanbesteding voor de Sociaal Wijkteams vanaf 2019 en wordt een oplossing gezocht hetzij in het budget van de Sociaal Wijkteams hetzij in het budget maatschappelijke opvang.

Door de sociale wijkteams wordt gebruik gemaakt van de inzet van gemeentepersoneel. Bij de start was het uitgangspunt bij de inzet 'je doet hetzelfde werk, maar dan op locatie bij de SWT'. Inmiddels zijn deze werkzaamheden vermengd met de werkzaamheden van de medewerkers van het SWT. Het gevolg is dat deze werkzaamheden gezien wordt als detachering en hiermee BTW-plichtig wordt. Omdat de SWT vrijgesteld zijn van BTW is dit kostenverhogend (0,22 mln.).

Ten behoeve van de resterende herindicaties WMO en Jeugd wordt tijdelijke capaciteit ingehuurd (0,23 mln.). Daarnaast is in 2017 een nieuwe doelgroep vanuit de GGZ die geherindiceerd moet worden. Zaanstad is als centrumgemeente aangewezen voor deze taak, en indiceert tevens voor de regio. Een groot deel van deze doelgroep krijgt naar verwachting een indicatie voor beschermd wonen. Gezien de omvang en de complexiteit van de doelgroep kan dit niet opgepakt worden door de sociale wijkteams en is dus extra capaciteit nodig (0,23 mln.).De kosten worden gedekt door een onttrekking aan de reserve herindicaties (-0,45mln.). Door een efficiëntere werkwijze konden kosten worden bespaard. Het resterende saldo uit de reserve herindicaties kan daardoor vrijvallen (-0,50mln.) en de reserve kan worden opgeheven.

Als gevolg van een stijging van het gesubsidieerde uurtarief voor peuterspelen – voortvloeiend uit een convenant vastgesteld in de Raad eind 2016, nemen de kosten voor de subsidie toe. Het ministerie van SZW investeert hierin, maar dat is pas vanaf 2021 dekkend. In de kadernota is het deel 2018-2021 opgenomen. Het effect in 2017 is 0,13 mln.

Iin het kader van investeren aan de voorkant zijn middelen beschikbaar gesteld uit het budget slim investeren (programma 1) en participatie (programma 2) voor versterking van de jeugd- en wijkteams.De middelen worden met deze wijziging toegevoegd aan de budgetten voor jeugd- en wijkteams.

In de huidige begroting staan de budgetten voor Gezond in de stad op meerdere plekken in de begroting. Middels deze budget neutrale begrotingswijziging worden de nieuwe budgetten op de juiste plek gezet.